Pesë muaj më parë, presidenti Donald Trump tërhoqi vëmendje kur deklaroi se presidenti rus Vladimir Putin – njeriu që e kishte pushtuar Ukrainën – dëshironte paqe në Ukrainë.
“Unë besoj se ai dëshiron paqe”, tha Trump, duke shtuar: “E njoh shumë mirë. Po, mendoj se ai dëshiron paqe. Mendoj se do të ma thoshte nëse nuk do ta donte. … E besoj në këtë temë”.
Por së fundmi Trump po flet një gjuhë shumë ndryshe, sidomos të martën.
Pas disa ditësh pakënaqësie për bisedën e fundit telefonike me Putinin, Trump shkoi edhe më tej gjatë një mbledhjeje kabineti. Ai sugjeroi se njeriu për të cilin kishte dhënë garanci dhe që për vite me radhë kishte shmangur kritikën, mund të mos jetë një bashkëbisedues i besueshëm.
“Na hedhin shumë broçkulla nga Putini, nëse doni ta dini të vërtetën”, tha Trump. “Ai është shumë i sjellshëm gjatë gjithë kohës, por në fund del se nuk ka asnjë kuptim”.
Nuk është ky i vetmi tregues se qëndrimi i Trumpit po ndryshon – ose të paktën retorika e tij – ndaj luftës në Ukrainë.
Këtë javë, ai ka anuluar një ndërprerje të shkurtër të dërgesave të armëve mbrojtëse në Ukrainë (ndonëse ka sugjeruar se kjo ndërprerje ishte bërë nga të tjerë brenda administratës së tij). Për momentin, ai në masë të madhe ka hequr dorë nga fajësimi i të dyja palëve për luftën – pasi më parë kritikonte gjithmonë njëkohësisht si Rusinë, ashtu edhe Ukrainën – sikur të ishin partnerë të barabartë në zgjatjen e luftës agresive të Rusisë. Dhe të martën, pa ndonjë nxitje, ai lavdëroi “trimërinë” e luftëtarëve ukrainas, duke sugjeruar se investimi i madh që Shtetet e Bashkuara kanë bërë në mbrojtjen e Ukrainës nuk ka qenë dështim, siç besojnë shumë nga mbështetësit e tij më të zjarrtë (baza MAGA), shkruan CNN.
“Dhe do ta them këtë, ukrainasit, qofshi dakord apo jo që i dhamë të gjitha ato para, ishin shumë të guximshëm sepse dikush duhej t’i përdorte ato pajisje”, tha Trump. “Dhe shumë njerëz që i njoh, nuk do t’i kishin përdorur”.
Është larg realitetit të thuash se Trump i është kthyer përfundimisht kundër Putinit apo është pozicionuar qartë në anën e Ukrainës. Trump ka dhënë vazhdimisht sinjale gjatë 10 viteve të fundit se është i gatshëm të duket i paparashikueshëm në arenën ndërkombëtare – qoftë kjo në emër të të ashtuquajturës “teori e të çmendurit” apo diçkaje tjetër. Edhe pas deklaratave të tij të forta për Putinin, përmbledhjet e bisedave të tyre të mëvonshme – përfshirë një telefonatë për ditëlindje nga lideri rus – nuk kanë sugjeruar se Trump po ushtron ndonjë presion të drejtpërdrejtë mbi të për ta pranuar një armëpushim ose për të përballuar ndonjë hakmarrje për sulmet ukrainase.
Tani, është mjaft e mundur, shkruan CNN, që komentet e fundit publike të Trumpit janë një përpjekje për të ushtruar presion mbi Putinin, më shumë sesa një ndryshim i qëndrueshëm në politikën e administratës së tij.
Në mënyrë të dallueshme, presidenti amerikan të martën refuzoi të angazhohej për një paketë të re sanksionesh ndaj Rusisë, e cila e ka mbështetjen e më shumë se dy të tretave të senatorëve nga të dy partitë. Nëse Trump me të vërtetë ka përfunduar me Putinin, kjo është një mundësi e gatshme – por ai ende nuk po e përdor atë.
Ai mund ta provojë me lehtësi këtë strategji dhe më pas të kthehet sërish në një qasje më të butë.
Por ta kritikosh ashpër Putinin është gjithashtu një kartë që Trump ka qenë jashtëzakonisht i ngurrueshëm ta luajë.
Herën e vetme tjetër kur ka shkuar kaq larg ishte menjëherë pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia në vitin 2022. Trump për një moment e quajti pushtimin “të tmerrshëm”.
Por ajo dukej të ishte më tepër një korrigjim kursi me motive politike sesa ndonjë qëndrim i bindur. Trump, i cili ishte duke u përgatitur për një tjetër fushatë presidenciale, ishte kritikuar ashpër për lëvdatat ndaj “gjenialitetit” dhe “mençurisë” së Putinit në pushtimin e Ukrainës – në një kohë kur pothuajse e gjithë bota perëndimore po e dënonte atë. Këto komente ishin tronditëse, madje edhe krahasuar me vitet e afërsisë së Trumpit me Putinin. Kështu që ai e dënoi shkurtimisht pushtimin dhe më pas vazhdoi përpara, duke rifilluar trajtimin me doreza të buta të liderit rus.
Pyetja që shtrohet tani është: a do të jetë ndryshimi i sotëm i Trumpit po aq jetëshkurtër sa ai i mëparshmi? Ndoshta. Por ka shenja që mund të mos jetë kështu.
Së pari, duket se presidenti po vjen drejt një vetëdijesimi se synimet e tij në Ukrainë janë të pajtueshme me ato të Putinit.
Për Trumpin, gjithçka ka të bëjë me arritjen e një “fitoreje” – në këtë rast, marrëveshja e paqes që ai premtoi dhe nuk arriti ta realizonte që në Ditën e Parë të presidencës së tij. Ai nuk ka treguar shumë kujdes për atë se si do të duket realisht ajo marrëveshje paqeje dhe ka përmendur edhe lëshime të mëdha nga Ukraina. Por Putini nuk ka dhënë pothuajse asnjë shenjë që është me të vërtetë i interesuar për një marrëveshje që përfshin diçka tjetër përveç marrjes së gjithë Ukrainës.
Dhe komentet e Trumpit të martën nuk ishin thjesht të ashpra ndaj Putinit; ato dukeshin se pasqyronin një zhgënjim më të thellë se homologu i tij rus po e tërheq zvarrë. (Në prill, Trump gjithashtu kishte sugjeruar se Putini mund të jetë “thjesht duke më mbajtur pezull”). Ndoshta Trump me të vërtetë besonte në aftësinë e tij për të bërë marrëveshje dhe tani ndjen se Putini e ka bërë të duket budalla.
Zëdhënësja e Departamentit të Shtetit, Tammy Bruce, u pyet të martën se si përputhen komentet e Trumpit nga shkurti për Putinin me ato të fundit, dhe ajo sugjeroi se Trump po reagon ndaj zhvillimeve të reja.
“Ai është një njeri me mendje të hapur, por jo naiv”, tha Bruce. “Ai është parimor dhe i qartë në atë që dëshiron të arrijë. Kjo është ajo që po shohim”.
Është e kuptueshme që Trump të vijë në atë përfundim – sado me vonesë – pas ngjarjeve të javës së kaluar. Menjëherë pas telefonatës me Putinin, Rusia kreu sulmin më të madh me dron ndonjëherë ndaj Ukrainës.
Dhe askush nuk duhet ta nënvlerësojë rolin që krenaria dhe politika e brendshme luajnë në këtë çështje. Trump i ka dhënë Putinit më shumë përfitim të dyshimit sesa pothuajse çdo udhëheqës tjetër perëndimor, siç dëshmojnë komentet e tij të shkurtit. Ashtu siç ka vepruar edhe në raste të tjera me udhëheqës të huaj, ai ka refuzuar me ngulm të bëjë gjykime morale ndaj një lideri autokrat, taktikat dhe përqendrimin e pushtetit të të cilit ai duket se i admiron sinqerisht.
Por zgjedhja e anëve në luftën në Ukrainë nuk ka të bëjë vetëm me moralin; ka të bëjë edhe me realpolitikën. Dhe ndoshta kjo llogaritje e fundit – që për Trump-in ka më shumë rëndësi – po ndryshon.
Vetëm koha do ta tregojë.
